ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္
အသံုးျပဳေနေသာ သကၠရာဇ္မ်ားအနက္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ႏွင့္ ခရစ္သကၠရာဇ္ကို လူတိုင္း သိၾကေသာ္လည္း ရခိုင္သကၠရာဇ္ကိုမူ
ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲတြင္ပင္ သိသူ အေတာ္ နည္းပါးလွေပသည္။ တစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ သႀကၤန္ အခါေတာ္ေန႔မ်ားကို
ျမန္မာ့အသံ ႏွင့္ သတင္းစာမ်ာမွ ေၾကညာသည့္ အခါမွသာလွ်င္ သတိထားမိသူမ်ား သတိျပဳမိၾကေပမည္။
လူသိနည္းျခင္း အေၾကာင္းတစ္ရပ္မွာ ျမန္မာသကၠရာဇ္ႏွင့္ ရခိုင္သကၠရာဇ္ တို႔သည္ တစ္ႏွစ္တည္း
က်ေရာက္ျခင္းေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္သည္။ တစ္ႏွစ္တည္း က်ေရာက္ေသာ္လည္း တစ္ၿပိဳင္တည္း ဆင္းသက္လာျခင္းကား မဟုတ္ေပ။
ခရစ္
သကၠရာဇ္တြင္မူ ခရစ္မေပၚမီ ႏွစ္မ်ားကို ဘီစီ (Before Christ) ႏွစ္မ်ားဟု လည္းေကာင္း၊
ခရစ္ေတာ္ ေပၚၿပီး ႏွစ္မ်ားကို ေအဒီ (Anno Domini) ဟုလည္းေကာင္း၊ သကၠရာဇ္ ၿဖိဳဖ်က္ျခင္း
မရွိဘဲ ေရတြက္လာ၍ မွတ္သားရ လြယ္ကူေပသည္။ ရခိုင္သကၠရာဇ္၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ဆင္းသက္လာရသည့္ သမိုင္းေၾကာင္းကား
ရွည္လ်ားလွသည္။ သကၠရာဇ္ၿဖိဳျခင္း အႀကိမ္ႀကိမ္ ရွိခဲ့သည္။ သကၠရာဇ္ ၿဖိဳရသည့္ အေၾကာင္းရင္းမွာလည္း
ကိန္းဂဏန္း မ်ားျပားလာ၍ လည္းေကာင္း၊ နကၡတ္ ကိန္းခန္း မညီညြတ္၍ လည္းေကာင္း၊ ကပ္ဆိုး
ေဘးဆိုးမ်ားကို ေက်ာ္လြန္ေစရန္ လည္းေကာင္း၊
သာသနာႏွစ္ႏွင့္ ထပ္တူျပဳလို၍လည္းေကာင္း၊ ရည္ရြယ္ခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိခဲ့သည္။
သကၠရာဇ္
ေရတြက္ျခင္း မွာလည္း ေန၊ လ၊ နကၡတ္ တို႔ အသြားကို တြက္ခ်က္၍ ရက္၊ လ မ်ား သတ္မွတ္ျခင္းမွ စခဲ့ေပမည္။ ယခု အသံုးျပဳေနသည့္
ႏွစ္၊ လ တို႔သည္ ေန၊ လ တို႔ အသြားကို အမွီျပဳ၍ တြက္ခ်က္ သတ္မွတ္ထားျခင္း ျဖစ္ၾကသည္။ ခရစ္ႏွစ္၊
တစ္နည္း ဥတုႏွစ္ (Tropical Year) သည္ ေနကို ကမၻာက တစ္ပတ္ ပတ္မိရန္ ၾကာသည့္ အခ်ိန္ ၃၆၅.၂၄၂၁၉၈၈၅
ရက္ (၃၆၅ ရက္၊ ၅နာရီ၊ ၄၈ မိနစ္၊ ၄၆ စကၠန္႔) ကို တစ္ႏွစ္ဟု သတ္မွတ္ကာ ၁၂ လ ပိုင္းျခားထားသည္။ ေနကို အမွီျပဳ၍ သူရိယမာသ
ဟုေခၚၾက၏။ အနီးစပ္ဆံုး ၃၆၅ ရက္၊ ၆ နာရီ ျဖည့္ယူၿပီး ေလးႏွစ္တစ္ႀကိမ္ ရက္ထပ္ေပးသည္။
ဤသို႔ ျဖည့္ယူ ရက္ထပ္ျခင္းျဖင့္ ႏွစ္ေပါင္း ေလးရာတြင္ သံုးရက္ခန္႔ ပိုလာသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ
ရာျပည့္ႏွစ္မ်ားတြင္ ၄၀၀ ျဖင့္ စား၍ မျပတ္သည့္ ၁၇၀၀၊ ၁၈၀၀၊ ၁၉၀၀ ကဲ့သို႔ ႏွစ္မ်ားကို ရက္မထပ္ဘဲ ျပန္ေလွ်ာ့ေပးရသည္။
ရခိုင္
ျမန္မာ လမ်ားမွာမူ လ ကို အမွီျပဳသည့္ (စႏၵရမာသ)
လ မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ လ က ကမၻာကို တစ္ပတ္ ပတ္မိရန္
ၾကာသည့္ ၂၉.၅၃၀၅၈၇၉၂ ရက္ကိုယူကာ ၂၉ ရက္ တစ္လ၊ ၃၀ ရက္ တစ္လ၊ သတ္မွတ္ထားၾကသည္။
၂၉.၅ ရက္မွ စြန္းသည့္ မိနစ္စြန္းမ်ား ရက္ျပည့္ လာေသာအခါ မ်က္ျမင္ လ ႏွင့္ ေ၀ါဟာရ လျပည့္ လကြယ္ ရက္မ်ား မကိုက္ညီေတာ့၍
ရက္ငင္ျခင္း (နယုန္လတြင္ ရက္ ၃၀) ျဖင့္ ညွိေပးရသည္။
ရခိုင္
ျမန္မာ လ မ်ားသည္ စႏၵရမာသ ကို အသံုးျပဳေသာ္လည္း တစ္ႏွစ္ကာလ (ယခုႏွစ္၊ သႀကၤန္ အတာတက္ခ်ိန္မွ
ေနာက္ႏွစ္ သႀကၤန္ အတာတက္ခ်ိန္ ထိ) သည္ ေ၀ါဟာရ ၁၂လ (၁၂×၂၉.၅=၃၅၄ ရက္) မဟုတ္ေပ။ ေနသြားႏွစ္(Sideral Year) ကို အသံုးျပဳထား သည္။
ေကာင္းကင္ ေနာက္ခံတြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္ ၁၂ ရာသီ
ၾကယ္စုမ်ား အနက္ မိႆ ရာသီ ၾကယ္စုသို႔ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္
(ေန) စတင္၀င္ေရာက္သည့္ အခ်ိန္မွ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ၀င္ေရာက္သည့္ အခ်ိန္ထိ ၃၆၅ ရက္၊ ၆ နာရီ၊
၁၂ မိနစ္၊ ၃၆.၅၆ စကၠန္႔ ( ၃၆၅.၂၅၈၇၅၆၅ ရက္) သည္ တစ္ႏွစ္ ကာလ မည္ေပသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ယခုႏွစ္ သႀကၤန္ အတာ တက္ခ်ိန္တြင္ ေဖာ္ျပပါ တစ္ႏွစ္
ကာလကို ထည့္ေပါင္းလွ်င္ ေနာက္တစ္ႏွစ္ သႀကၤန္ အတာတက္မည့္ အခ်ိန္ကို ရေပသည္။
ခရစ္ႏွစ္သည္ ၃၆၅.၂၄၂၁၉၈၈၅ ရက္ ရွိၿပီး ျမန္မာႏွစ္က ၃၆၅.၂၅၈၇၅၆၅ ရက္ ရွိ၍ ခရစ္ျပကၡဒိန္တြင္ ျမန္မာႏွစ္ဆန္းရက္သည္ ေရြ႕ေလ်ာလွ်က္ရွိသည္။
ႏွစ္ေပါင္း (၆၀) တြင္ တစ္ရက္ခန္႔ ေရြ႕ေလ်ာလွ်က္ ရွိသည္။ ယခုကာလ ႏွစ္ဆန္းရက္သည္ ဧၿပီ
၁၆ (သို႔မဟုတ္) ၁၇ ရက္ က်ေသာ္လည္း ယခင္ ႏွစ္
၁၀၀ ခန္႔က ႏွစ္ဆန္း တစ္ရက္သည္ ဧၿပီ ၁၄ (သို႔မဟုတ္)
၁၅ ရက္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ေနာင္ႏွစ္မ်ား မၾကာမီ ဧၿပီ
၁၇ (သို႔မဟုတ္) ၁၈ ရက္
ျဖစ္လာေပေတာ့မည္။
ဤကဲ့သို႔
တြက္ခ်က္ သတ္မွတ္လာခဲ့ၿပီး ယခု သံုးေနသည့္
ရခိုင္၊ ျမန္မာ ျပကၡဒိန္တို႔၏ မူလ ဆရာ
မွာ ခရစ္ႏွစ္ ၆၂၈ တြင္ ျဗဟၼရပၸတိ အမည္ရွိ အိႏၵိယ နကၡတ္ပညာရွိ ေရးခဲ့ေသာ သူရိယသိဒၶ ႏၱ က်မ္း ျဖစ္ေပသည္။ ဤက်မ္းကို ရခိုင္၊
ျမန္မာ တို႔သာ သံုးခဲ့သည္မဟုတ္ဘဲ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း ခရစ္ ၁၆၀၈ မတိုင္မီထိ ဤက်မ္းကို
သံုးခဲ့ေၾကာင္း သိရပါသည္။ ၁၆၀၈ တြင္ ဂယ္လီလီယို၏ နကၡတ္တာရာ ၾကည့္ မွန္ေျပာင္း ေပၚၿပီးမွ
နကၡတ္ ကိန္းဂဏန္းမ်ားကို မွန္ေျပာင္းျဖင့္ ၾကည့္ရွဳ စစ္ေဆး တြက္ခ်က္သည့္ အခါ သူရိယသိဒၶ
ႏၱ က်မ္းပါ ကိန္းမ်ားႏွင့္ (မေျပာပေလာက္သည့္)
အနည္းငယ္မွ်သာ ကြဲလြဲသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ဤသည္ကို ေထာက္၍ ေရွးေခတ္ နကၡတ္ ပညာ၏ အဆင့္ကို ခန္႔မွန္းႏိုင္ပါသည္။
နကၡတ္
တြက္ခ်က္မွဳ ပညာမွာ ဘီစီ ၇၄၇ ခန္႔က စတင္ခဲ့သည္ဟု အီဂ်စ္ႏွင့္
ေဘဘီလံုနီယန္ မွတ္တမ္းမ်ားက ဆိုထားေၾကာင္း သိရသည္။ သို႔ေသာ္ ရခိုင္၊ ျမန္မာတို႔
ရရွိသည့္ သကၠရာဇ္ မွာ ကမၻာဦး မဟာသမၼတမင္း မွ စတင္ ေရတြက္လာခဲ့ေၾကာင္း ဆိုၿပီး အဆင့္ဆင့္
ၿဖိဳဖ်က္လာခဲ့ျခင္းမွာမူ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ေၾကာင္း
ေတြ႕ရပါသည္။
၁။ မဟာသမၼတမင္း မွ စတင္၍ ေရတြက္လာေသာ သကၠရာဇ္ ၁,၁၄၉,၇၈၇
ေရာက္ေသာအခါ အာကာရ႒
မင္းသည္
“မဟာသုဒၶ၀ယပၸ” ကိန္းျဖင့္ ႏွစ္ေပါင္း
၁ ၁၄၉ ၇၈၅ ႏွစ္ကိုၿဖိဳကာ အၾကြင္း ၂- ႏွစ္ ထားခဲ့သည္။
၂။ ထိုမွ ဆက္ ေရတြက္လာရာ “ ကုသမင္းႀကီး” လက္ထက္ ၁၄ ၉၈၃ ၅၆၂ ေရာက္ေသာအခါ ကုသမင္းႀကီးသည္
“ နာတိ မဇၨံ လဒၶံ ၀ိယ” ကိန္းျဖင့္
၁၄ ၉၈၃ ၅၆၀ ကို ၿဖိဳကာ အၾကြင္း ၂- ႏွစ္ ထားခဲ့သည္။
၃။ ထိုမွ တစ္ဖန္
၈၆၄၇ ေရာက္ေသာအခါ သိဒၶတၳ မင္းသား၏
ဘိုးေတာ္ အဥၥနမင္းႀကီးသည္ “ဏ၀စေႏၵ” ကိန္း
ျဖင့္
၆၅၄၅ ကို ၿဖိဳခဲ့သည္။
ဤအခ်ိန္တြင္
ရခိုင္၌ ပထမ ဓည၀တီေခတ္ မာရယု မွစသည့္ မင္းဆက္ ၅၇-ဆက္၊ ႏွစ္ေပါင္း ၁၈၁၈- ႏွစ္၊ လြန္ေျမာက္ၿပီး
ဒုတိယ ဓည၀တီေခတ္ ကံရာဇာႀကီး အႏြယ္ ၂၈-ဆက္ အနက္
၂၄ ဆက္ေျမာက္ “ရာလမာယု” လက္ထက္ ေရာက္ရွိေနၿပီ
ျဖစ္သည္။ ပထမ ဓည၀တီ မာရယု နန္းတက္ သကၠရာဇ္မွာ ရခိုင္ရာဇ၀င္သစ္ က်မ္း ႏွင့္ ရာဇကၠမ သေခၤပ
က်မ္းအရ ဘီစီ ၃၃၂၅၊ ကုသမင္းႀကီး ၿဖိဳၾကြင္းသကၠရာဇ္ ၅၉၉၅ ခုႏွစ္
ျဖစ္ေလသည္။ ရခိုင္ျပည္တြင္ ရာလမာယုမင္းသည္
၈၆၄၅ ကိုပင္ “မိဘစံဇီ”
ကိန္းအရ အဥၥန မင္းႀကီး၏ “ဏ၀စေႏၵ”
ႏွင့္ အၿပိဳင္ ၿဖိဳခဲ့၏။
ဤ
ၿဖိဳၾကြင္း သကၠရာဇ္ ၆၈ တြင္ သိဒၶတၳ ဖြားျမင္၌ ၁၀၃ တြင္
ဘုရားျဖစ္ကာ ၁၄၈ တြင္ ပရိနိဗၺာန္ စံ၀င္ေတာ္မူခဲ့သည္။
၄။ ဘုရား ပရိနိဗၺာန္ စံေတာ္မူသည့္ ၁၄၈ ခုႏွစ္တြင္
တတိယ ဓည၀တီကို တည္ေထာင္ခဲ့သည့္ စႏၵသူရိယ
မင္းႀကီးသည္ “ဇီ၀က” ကိန္းအရ ၁၄၈ ကိုျဖိဳခဲ့၏။
မာဂဓ တိုင္း၌လည္း အဇာတသတ္ မင္းသည္
“ဗသွ်ဴ စတု ရူပ” ကိန္းျဖင့္ ၁၄၈ ကို
ၿဖိဳခဲ့သည္။
၅။ ထိုမွဆက္၍ ေကာဇာ ႏွစ္ႏွင့္ သာသနာႏွစ္ ထပ္တူ ေရတြက္လာခဲ့ရာ
စႏၵသူရိယ အႏြယ္ေတာ္ ၁၅ ဆက္၊
သူရိယ
ပဘာမင္း နန္းစံ ၅၄ ႏွစ္အဆံုး ၆၀၉ ကို “ဓနဥၥ” ကိန္းျဖင့္ ၿဖိဳေလသည္။ ဤႏွစ္သည္ သာကမင္း
ၿဖိဳသည့္ ကလိယုဂ္ ႏွစ္ဆန္း ၃၁၇၉ တြင္ပါ၀င္သည္။
၆။ ထိုမွ ဆက္၍ ေရတြက္လာရာ ေ၀သာလီေခတ္ ေဒြင္စျႏၵ အႏြယ္ ၇-ဆက္ေျမာက္
“သီရိစျႏၵ သီရိဓမၼ၀ိဇယ”
မင္းလက္ထက္တြင္ ႏွစ္ေပါင္း
၅၆၀
ကို
“ဥတၱမ” ကိန္းအရ ၿဖိဳခဲ့သည္။ ယခု ေရာက္ဆဲ သကၠရာဇ္
၁၃၅၅
သည္ သီရိစျႏၵ မင္း ၿဖိဳၾကြင္း သကၠရာဇ္ ျဖစ္သည္။ ဤေနာက္ပိုင္းတြင္ ရခိုင္၌ သကၠရာဇ္ၿဖိဳျခင္း
မေတြ႕ရေတာ့ေခ်။
ရခိုင္တြင္ သကၠရာဇ္
၈၆၄၅ တစ္ႀကိမ္၊ ၁၄၈ တစ္ႀကိမ္၊ ၆၀၉ တစ္ႀကိမ္ ႏွင့္ ၅၆၀ တစ္ႀကိမ္၊
စုစုေပါင္း ေလးႀကိမ္
အနက္ သာသနာႏွစ္ ၿပီးေနာက္ ၿဖိဳခဲ့ျခင္း ႏွစ္ႀကိမ္ ရွိခဲ့၏။
သို႔ျဖစ္၍ ေရာက္ဆဲ သကၠရာဇ္တြင္ ဤႏွစ္ရပ္ ၆၀၉+၅၆၀ =၁၁၆၉ (န၀ါဆ ႏွင့္ ဧကဧကာ) ကိုေႏွာလွ်င္
ရခိုင္အလိုအရ သာသနာႏွစ္ကို ရရွိေလသည္။
ျမန္မာသကၠရာဇ္
သမိုင္းေၾကာင္းသည္ အဇာတသတ္မင္း ၿဖိဳၾကြင္း
သကၠရာဇ္ မွ စခဲ့ေပသည္။ အဇာတသတ္ၿဖိဳၾကြင္း
၄၃၃ ေရာက္ေသာအခါ
သေရေခတၱရာျပည္ သီၤရိရာဇ္ မင္းသည္ ၄၀၃ ကိုၿဖိဳကာ အၾကြင္း ၃၀ ထားခဲ့၏။
သို႔ေသာ္ ဤ သကၠရာဇ္သည္ မၿပိဳခဲ့ေခ်။ ထို႔ေနာက္
၆၂၄ ေရာက္ေသာအခါ သုမုၿႏၵီမင္းသည္ ၆၂၂ ကို “ေဒါေဒါရသ” ကိန္းျဖင့္ ၿဖိဳကာ အၾကြင္း ၂-ႏွစ္ ထားခဲ့၏။
သုမုၿႏၵီ
ၿဖိဳၾကြင္း ၅၆၂ တြင္ ပုဂံျပည္ ပုပၸါးေစရဟန္းမင္းသည္ “ခဆပဥၥ”
ကိန္း ၅၆၀ ကိုၿဖိဳကာ ၂- ႏွစ္၊ အၾကြင္း
ထားခဲ့သည္။ ဤ ၅၆၀ ၿဖိဳသည့္ႏွစ္သည္ ရခိုင္ျပည္တြင္ သီရိစျႏၵမင္း ၅၆၀ ၿဖိဳသည့္
ႏွစ္ႏွင့္ တစ္ႏွစ္တည္း က်သည္။ ယေန႔သံုးေနေသာ
ျမန္မာသကၠရာဇ္ေရာ ရခိုင္သကၠရာဇ္ပါ ဤ ၅၆၀ ၿဖိဳၾကြင္း သကၠရာဇ္ ျဖစ္၍ ရခိုင္ သကၠရာဇ္ႏွင့္ ျမန္မာ သကၠရာဇ္သည္ တစ္ႏွစ္တည္း က်ေရာက္ေနျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
ယင္းေနာက္ပိုင္းတြင္
ျမန္မာ သမိုင္း၌ သကၠရာဇ္ ၈၀၀ ျပည့္ ေရာက္ေသာအခါ အင္း၀ျပည္
မိုးညွင္းမင္းသည္ ၇၉၈ ကို “ဗသွ်ဴ
ေနာ သတ္” ကိန္းျဖင့္ၿဖိဳ၍ အၾကြင္း ၂- ႏွစ္ ထားခဲ့သည္။ မကာရ ႏၱ ေဗဒင္ တြက္ရိုးက်မ္းသည္ ၇၉၈ ႏွစ္ၾကြင္းကို
အသံုးျပဳခဲ့၏။ ဤ ၿဖိဳျခင္းသည္လည္း မၿပိဳခဲ့ေခ်။
သာသနာ သကၠရာဇ္ၿဖိဳၿပီးေနာက္ ၆၂၂ တစ္ႀကိမ္၊
၅၆၀ တစ္ႀကိမ္၊ ၿဖိဳခဲ့ျခင္းရွိ၍ ေရာက္ဆဲ ျမန္မာသကၠရာဇ္တြင္ ၆၂၂+၅၆၀= ၁၁၈၂ ( ေဒြး အ႒ႏွင့္ ဧကဧကာ) ေႏွာလွ်င္
သာသနာႏွစ္ ရေပသည္။
ဤသို႔ ရခိုင္သကၠရာဇ္ႏွင့္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ တို႔သည္ မဇၥ်ိမ
ေဒသမွ သူ႕ကာလႏွင့္ သူ ဆင္းသက္လာခဲ့ၾက၍ ေနာက္ဆံုးၿဖိဳသည့္
သကၠရာဇ္ ၿဖိဳျခင္း တူညီေနသည့္အတြက္ ယေန႔သံုး
ရခိုင္သကၠရာဇ္ႏွင့္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ တို႔သည္ တစ္ႏွစ္တည္ က်ေရာက္ေနျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ ရခိုင္သကၠရာဇ္
ႏွင့္ ျပကၡဒိန္ သီးျခားရွိ၍လည္း ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပကၡဒိန္ အႀကံေပးအဖြဲ႕တြင္ ရခိုင္ျပကၡဒိန္ ပညာရွိ တစ္ဦး ပါ၀င္ၿပီး ႏွစ္စဥ္ သႀကၤန္အခါေတာ္ရက္မ်ား
ေၾကညာသည့္ အခါလည္း ရခိုင္ သကၠရာဇ္ကိုပါ ထည့္သြင္း ေၾကညာျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရေပသည္။
ဦးေအာင္သန္းျမင့္
ရည္ညႊန္းစာအုပ္စာရင္း
၁။
ရခိုင္ရာဇ၀င္သစ္က်မ္း ႏွင့္ ရာဇကၠမ သေခၤပ က်မ္း၊ ရမ္းၿဗဲၿမိဳ႕ ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္။
၂။
တိုင္းရင္းသား ယဥ္ေက်းမွဳ ရိုးရာဓေလ့ထံုးစံမ်ား(ရခိုင္)၊ (ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ)
၃။
ျမန္မာျပကၡဒိန္ သုေတသနက်မ္း (ဦးအုန္းႀကိဳင္)
၄။
ရခိုင္ျပည္နယ္ ျဖစ္စဥ္သမိုင္း၊ ယဥ္ေက်းမွဳက႑ ( ရခိုင္ျပည္နယ္ ျပည္သူ႕ေကာင္စီ)
၅။
ပညာတန္ေဆာင္ မဂၢဇင္း၊ ၁၉၇၉- ဇြန္လ။
၁၉၉၄ ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလထုတ္ ရမၼာ၀တီ
မဂၢဇင္း အမွတ္ (၂) (စာ ၈၀-၈၂) တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိၿပီး။
